بسم الله الرحمن الرحیم

نقد فیلم X-Men: Apocalypse 2016 (مردان ایکس: آخرالزمان)

تولید کننده: Marvel 

توزیع کننده: 20th Century Fox

بودجه: 178 میلیون دلار   فروش: 544 میلیون دلار

بر خلاف تصور عامه در مورد عدم شناخت غربی ها از امام زمان و نداشتن مطالعه و تحقیق دقیق درباره ایشان، هر از گاهی در فیلم های هالیوودی، شاهد تولید آثاری هستیم که نه تنها از اطلاعات بالای اصحاب رسانه غربی در این باب پرده برداری می کند، بلکه نشان از عمق دقت و تحقیق آن ها در این زمینه دارد.

به عنوان نمونه بارز این ادعا می توان به قسمت جدید اثر سینمایی محبوب و پر طرفدار “مردان ایکس: آپوکالیپس” (X-Men: Apocalypse) اشاره کرد که در آن به شکلی واضح و علنی به مقوله ظهور و حواشی آن پرداخته و سعی کرده تا چهره ای مخدوش و ترسناک از امام زمان ارائه دهد.
داستان Apocalypse در مورد اَبر انسانی به نام “اِن صباح النور” (آپوکالیپس) است که در مصر باستان به عنوان خدای “رَع” مورد پرستش است و قصد دارد تا طی مراسمی، با تعویض جسم خود با جسمی خاص و نامیرا، خود را تا ابد جاودانه نماید.

اما در این میان، مخالفان وی دست به کار شده و طی عملیاتی غافلگیرانه، مراسم تعویض جسم را مورد حمله قرار داده و در نهایت، موجب تخریب معبد و دفن شدن (غیبت) اِن صباح النور در زیر آوار می شوند.
پیش از ادامه Apocalypse و شروع تحلیل، لازم است که ابتدا کمی با شخصیت اِن صباح النورو رَع آشنا شویم.

اِن صباح النور کیست؟
Apocalypse یا اِن صباح النور، شخصیتی خیالی و شروری بزرگ در سری کتاب‌های کامیک منتشر شده توسط شرکت مارول کامیکس (Marvel Comics) است. این شخصیت، توسط لوئیس سیمونسون (Louise Simonson) و جکسون گایس (Louise Simonson) خلق شده است. او جهش‌یافته‌ای نامیرا است که اغلب به عنوان یکی از ضدقهرمان‌های اصلی مجموعه مردان ایکس به شمار می‌رود.

رَع کیست؟
رَع مهمترین خدای مصر باستان و تجسم شخصت آفتاب یا نیمروز است. از دید مردم شهر هلیوپلیس، او خود را به وسیله آب باستانی که از نون «Nun» سرچشمه می‌گرفت یا از نخستین گل نیلوفر آبی آفریده ‌است. او سپس هوا، شو (Shu) و رطوبت، تفنوت (Tefnut) را آفرید که موجب پدید آمدن خدای زمین، جب (Geb) و الهه آسمان، نات (Nut) شد. وی به شکل مردی با سر شاهین نشان داده می‌شود که عصای سلطنتی را به یک دست، و اَنخ (نماد زندگی) را به دست دیگرش گرفته است.
بر فراز سر او، قرص خورشید دیده می‌شود. رَع به مدت هزاران سال، بالاترین رتبه خدای مصریان بود. در کتاب مردگان، «فرمانروای آسمان، فرمانروای زمین، سازنده مخلوقات، خدای اولی که در ازل پدید آمد، سازنده جهان، خالق انسان‌ها، سازنده آسمان، خالق نیل، کوه‌ها، مردها و زن‌ها و درندگان و رمه‌ها» دانسته می‌شود.
مصریان معتقد بودند که اشک‌های رَع به مرد و زن تبدیل شده اند.

در Apocalypse، این دو شخصیت با هم تلفیق شده و شخصیت واحدی را تشکیل می دهند؛ تلفیقی از خداگونگی و شرارت!! اتفاقی که کاملاً مد نظر کارگردان بوده و به صورتی هدفمند آن را رقم زده است.
اِن صباح النور که می توان نام او را به “نور صبحگاهی” هم تعبیر و ترجمه نمود، فردی است که جد مردان ایکس معرفی می شود و همه انسان های جهش یافته عجیب و غریب و خاص، از نسل وی هستند.
مدت زمان عمر او نامعلوم است و راز جاودانگی وی، انتقال از یک جسم به جسم دیگر در طول قرن های متمادی بیان می شود.

به علت داشتن قدرت های ویژه و عمر طولانی، مردم در اعصار مختلف او را همانند یک خدا مورد پرستش قرار می دهند و در هر دوره برای او نام و لقب خاصی را در نظر می گیرند. القابی مانند Apocalypse و اِن صباح النور.
اما در انتخاب نام آخر، نکات بسیار مهمی وجود دارند که پرداختن به آن ها می تواند پرده از رازی مرموز در مورد این شخصیت و ماهیت مخفی وی بردارد.
برای پی بردن به این راز، باید کمی به کلید واژه ها توجه کرد:
عمر طولانی، همواره جوان بودن، مورد ستایش و احترام و دارای لقب نور بودن.

برای شما این کلید واژه ها آشنا نیست؟

به بخشی از متن و ترجمه زیارت امام زمان (عج) در روز جمعه توجه کنید:

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَیْنَ اللَّهِ فِی خَلْقِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اللَّهِ الَّذِی یَهْتَدِی بِهِ الْمُهْتَدُونَ وَ یُفَرَّجُ بِهِ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمُهَذَّبُ الْخَائِفُ السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَلِیُّ النَّاصِحُ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا سَفِینَهَ النَّجَاهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَیْنَ الْحَیَاهِ السَّلامُ عَلَیْکَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَى آلِ بَیْتِکَ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ عَجَّلَ اللَّهُ لَکَ مَا وَعَدَکَ مِنَ النَّصْرِ وَ ظُهُورِ الْأَمْرِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ أَنَا مَوْلاکَ عَارِفٌ بِأُولاکَ وَ أُخْرَاکَ أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِکَ وَ بِآلِ بَیْتِکَ وَ أَنْتَظِرُ ظُهُورَکَ وَ ظُهُورَ الْحَقِّ عَلَى یَدَیْکَ…

سلام بر تو اى حجّت خدا در زمینش، سلام بر تو اى دیده خدا در میان مخلوقاتش، سلام‏ بر تو اى نور خدا که رهجویان به آن نور ره مى‏یابند و به آن نور از مؤمنان اندوه و غم زدوده مى‏شود، سلام بر تو اى پاک‏نهاد و اى هراسان از آشوب دوران، سلام بر تو اى همراه خیرخواه، سلام بر تو اى کشتى نجات، سلام بر تو اى چشمه حیات، سلام بر تو، درود خدا بر تو و بر خاندان پاکیزه و و پاکت، سلام بر تو، خدا در تحقق وعده‏اى که به تو داده از نصرت و ظهور امرت شتاب فرماید، سلام بر تو اى مولاى من، من دل‏بسته تو و آگاه به شأن دنیا و آخرت توام، و به دوستى تو و خاندانت به سوى خدا تقرّب مى‏جویم و ظهور تو و ظهور حق را به دست تو انتظار مى‏کشم…

به وضوح می توان در این زیارتنامه واژگان کلیدی نظیر نور خدا که رهجویان به آن نور ره مى‏یابند را مشاهده نمود. همچنین عبارت دیده خدا در این زیارتنامه را می توان در پوستری در Apocalypse با تغییر جزئی و به شکلی نمادین به چشم (دیده) عالم مشاهده نمود.

اما این نمادگرایی به همین جا ختم نشده و مثال های بسیار زیاد دیگری نیز در Apocalypse می توان یافت که این شخصیت را به وضوح به شخصیت امام زمان (عج) مرتبط می سازد. در ادامه، به برخی از این نمادگرایی ها اشاره خواهم کرد.