جاویدان ایران

سرشار درباره محتوای کتاب هم می‌گوید: «در نگارش این کتاب سعی کردم حتی المقدور نظراتی را که راجع به صادق هدایت مطرح می کردم، از نظرات دوستان، دوستداران و پیروان او باشد. بیش از ۸۰ درصد نظرات ارائه شده در این اثر، نقل قولهای افرادی از این طیف است و بندرت مطلبی از خود یا از گفته‌های کسانی که مخالف صادق هدایت هستند اضافه نمودم‌.»

 

برای مثال یکی از همین افراد به نام ش.پرتو، می‌گوید:

 

 

 

البته نه تنها نظرات دوستان و هواداران هدایت که حتی نظرات خود او درباره خویش هم به خوبی معرف شخصیت اوست، مانند جایی که می‌گوید: «وای به حال مملکتی که من بزرگ‌ترین نویسنده‌اش باشم!» ( فرزانه، م.ف؛ آشنایی با صادق هدایت؛ نشر مرکز؛ چاپ اول: ۱۳۷۲؛ ص۱۳۶.)

 

این کتاب سرشار یازده فصل دارد که عناوین این فصول عبارتند از «مقدمه»، «شهرت مشکوک»، «سازو کار چهره‌سازی در دنیای امروز»، «چرا صادق هدایت»، «دورانهای سه‌گانه اندیشه‌ای هدایت»، «علل و موجبات توجه ویژه غربیان به صادق هدایت»،‌«کفر محض»، «غربزدگی و نفرت از ایران»، «نیست‌انگاری»، «عوامل بیرونی به شهرت رساننده هدایت» و «ختام کلام». 

 

 

 

 

در «راز شهرت...» خواننده به مواردی برخورد می‌کند که می‌تواند موجب شگفتی او شود. اعترافات دوستان و دلبستگان هدایت درباره بی‌علاقه بودن اهالی ادبیات به داستان‌های او و نحوه مطرح شدن ناگهانی‌اش یکی از این موارد است.

 

یکی دیگر هم خاطراتی است که همین رفیقان گرمابه و گلستان هئایت درباره غربزدگی و بیزاری افراطی او از وطن و هموطنانش نقل می‌کنند، تا جایی که یکی از دوستان فرانسوی او نقل می‌کند که «در آخرین سفری که به پاریس داشت سنگفرش های پاریس را بوسید». داستانها و مصاحبه های او هم نشان می دهد که کاملاً از کشور خود و اصلاً از خاک این سرزمین بیزار بود، نه از رژیمی که بر این کشور حکومت می کرد. ضمن اینکه در برخی آثار هدایت مشخصاً گرایش طبقاتی اشرافی وجود دارد. و این حال روز کسی است که این روزها سعی می‌کنند او را یک وطن‌پرست و عاشق دلباخته مردم ایران نشان دهند.

 

م.ف. فرزانه یکی از دوستان او دراینباره از قول هدایت نوشته است: «می‌خواهم هفتاد سال سیاه چیز ننویسم. مرده شور ببرند! عقم می‌نشیند که دست به قلم ببرم، به زبان این ر‌َج‍ّاله‌ها چیز بنویسم... یک مشت بی‌شرف!... یک خط هم نباید بماند... تازه داشتم بلد می‌شدم. اول کارم بود. اما این اراذل‌ لیاقت ندارند که کسی برایشان کاری بکند! یک مشت دزد قالتاق ...»

 

اینها عباراتی است که هدایت وطن پرست و مردم دوست درباره مردم کشورش بکار برده است! جالب است که برخی افراد لعنت کردن را غیر مودبانه و دور از ساحت هنر میدانند هرچند اگر لعنت شونده اهانات بی‌شرمانه‌ای به اهل بیت(ع) کرده باشد. اما اینها تنها بخش کوچکی از ادبیات مودبانه هدایت است.

 

 

 

 

مسأله دیگری که وجود دارد اینست که صادق هدایت کاملا ًاز زنان ایرانی متنفر بود و با تعابیر سخیفی از آنها در آثار و گفته هایش یاد می کند. در عین حال سخت شیفته زنان فرنگی بود بطوریکه در داستان "عروسک چینی"، قهرمان داستان از یک کشور اروپایی، مانکنی (مجسه بدل زن اروپایی) را به ایران می آورد و در اتاقش با او عشقبازی می کند در حالیکه که به نامزد ایرانی خود توجهی ندارد!

 

اما بغیر از «راز شهرت...» که زندگی و آثار و تفکرات هدایت را به صورت کلی بررسی کرده است، دو کتاب «حقیقت بوف کور» و «داش آکل...» هم گزینه‌های خیلی خوبی برای مطالعه هستند؛ کتاب‌هایی که دو کتاب معروف هدایت را بررسی کرده و در کنار نقد محتوایی و ریشه یابی افکار او، ضعف و قوت این نویسنده در فن داستان‌نویسی را هم مورد بررسی قرار داده است.

 

مطالعه این سه گانه خواننده را به خوبی با زوایای پیدا و پنهان تفکرات، آثار و زندگی این نویسنده ی نیست انگار و غربگرا آشنا می‌کند؛ و علاوه بر آن –و شاید مهمتر از آن-  مطالعه این کتا‌ب‌ها پرده از روش و منش جریان شبه روشنفکر فرهنگی بر می‌دارد. جریانی که حاضر است زیر علم افرادی مانند صادق هدایت سینه بزند و برای امثال او گریبان چاک دهد. شناخت صادق هدایت به خوبی نشان می‌دهد که سینه‌چاکان او تا چه حد به معیارهایی مانند ادب، میهن دوستی، عشق به مردم و... که خود مدعی آن هستند پایبندند.